Vanaf 1 juli 2024 is de nieuwe Wet seksuele misdrijven van kracht. Het doel van deze nieuwe wet is om slachtoffers van seksueel geweld en grensoverschrijdend gedrag beter te beschermen, zowel offline als online.
Waarom een nieuwe Wet seksuele misdrijven?
De bestaande Wet seksuele misdrijven was verouderd. Er is tegenwoordig meer aandacht voor seksueel geweld dan vroeger, wat werd versterkt door de #metoo beweging en de onthullingen rond The Voice. Daardoor ontstond de behoefte om de wet op een aantal punten aan te scherpen.
Daarnaast vormen technologische ontwikkelingen aanleiding om de Wet seksuele misdrijven aan te passen: er vindt tegenwoordig ook online seksueel misbruik plaats, en daar was tot nu toe geen wetgeving over. In de nieuwe wet verandert dat.
Wat verandert er in de nieuwe wet?
Een van de meest opvallende veranderingen is dat slachtoffers niet langer hoeven te bewijzen dat ze onder dwang stonden tijdens seksueel misbruik.
Seksueel contact dat wordt doorgezet, terwijl uit signalen blijkt dat de ander niet wil, wordt strafbaar. Onder signalen valt ook passiviteit, wat ontstaat bij het uit angst bevriezen van het lichaam. In 70% van de gevallen gebeurt dit bij een slachtoffer tijdens seksueel geweld. Met de oude wet kon er geen aangifte gedaan worden als er niet aantoonbaar sprake was van dwang. Met de nieuwe wet is dat anders: als het slachtoffer iets niet wil, is het strafbaar.
Er wordt onderscheid gemaakt in ‘niet willen’ door middel van drie lagen:
- De dader had kunnen weten dat de ander niet (meer) wilde, maar ging daar lichtzinnig mee om.
- De dader ging willens en wetens over de grens van het slachtoffer heen, maar was onverschillig.
- De dader had een kwade opzet, en gebruikt dwang (fysiek of verbaal) om het slachtoffer te kunnen misbruiken.
In de nieuwe wet is de strafmaat aangepast aan de mate waarin er sprake was van (doordachte) opzet bij het misbruik.
Hogere strafmaxima voor misdrijven tegen minderjarigen
Seksueel geweld tegen minderjarigen wordt zwaarder gestraft in de nieuwe wet.
Bijvoorbeeld bij verkrachting van iemand tussen 12-16 jaar:
Oude wet: een straf van 8 jaar, die met 1/3 verhoogd kan worden indien er sprake was van geweld.
Nieuwe wet: een straf van 12 jaar, en indien er sprake was van geweld (kwade opzet), wordt dit 15 jaar.
Offline en online
De nieuwe wet bepaalt dat seksueel grensoverschrijdend gedrag offline en online even strafbaar is. Het strafbaar stellen van online delicten is bijvoorbeeld toegevoegd aan de wetgeving.
Zo is het doelbewust online communiceren met kinderen tot 16 jaar op een seksuele en schadelijke manier, bekend als ‘sexchatting’, in de nieuwe wet strafbaar. Ook bij 16/17-jarigen die in een kwetsbare doelgroep vallen, is dit strafbaar. Dat geldt bijvoorbeeld voor jongeren met een afhankelijkheidsrelatie of voor personen met een beperking.
Seksuele intimidatie in de openbare ruimte
Iemand in het openbaar op indringende wijze seksueel benaderen, wordt in de nieuwe wet strafbaar gesteld. Dit kan gaan over opmerkingen, gebaren, geluiden of aanrakingen. Deze wet gaat alleen over de openbare ruimte, dus niet op bijvoorbeeld een kantoor.
Onder de openbare ruimte vallen ook online platforms en sociale media, dus hier geldt eveneens dat de regelgeving voor online en offline seksuele intimidatie gelijkgetrokken wordt.
Juridisch bewijs seksueel geweld blijft moeilijk
Met de nieuwe wet zal het juridisch bewijzen van seksueel geweld nog steeds moeilijk blijven, omdat meestal de enige getuigen de twee betrokkenen zijn. Het Ministerie van Justitie benadrukt dat ondersteunend bewijs (zoals sporen op het lichaam, camerabeelden of tekstberichten) noodzakelijk zal blijven bij het ondersteunen van aangiften. Belangrijk om te weten: tot 8 dagen na een fysiek seksueel delict kunnen er nog sporen veiliggesteld worden aan het lichaam.
Verder is belangrijk dat verkrachting niet meer kan verjaren in de nieuwe wet. Slachtoffers kunnen dus zelf bepalen of én wanneer zij aangifte doen.
Geldt de nieuwe wet met terugwerkende kracht?
Alle delicten van vóór 1 juli 2024 vallen nog onder de oude wetgeving. De nieuwe delicten vanaf 1 juli 2024 vallen onder de nieuwe wetgeving. Dit wordt dus niet met terugwerkende kracht toegepast op gebeurtenissen uit het verleden. In de wet is dat zo bepaald, omdat iemand die een delict pleegt, moet weten wat er strafbaar is op dat moment, en wat de strafmaat is op dat moment. Daarom kan de nieuwe Wet seksuele misdrijven niet met terugwerkende kracht toegepast worden.
Wat zijn de voordelen van de nieuwe Wet seksuele misdrijven?
Met de nieuwe wet zijn meer situaties van seksueel geweld strafbaar geworden. Er wordt met de nieuwe wet meer recht gedaan aan slachtoffers van seksueel misbruik. De verwachting is dat er meer veroordelingen zullen komen en dat meer slachtoffers aangifte zullen doen bij de politie, nu de drempel daarvoor verlaagd is.
Meer details over de nieuwe Wet seksuele misdrijven
Op de website van de Rijksoverheid is meer informatie te vinden over de inhoud van de nieuwe Wet seksuele misdrijven.
Via WhatsApp